Вакцинациялаудың тиімділігі туралы

Вакцинациялау – инфекциялық аурулардың алдын алуға, сырттан әкелінген жағдайда - оқшаулау және жоюға бағытталған мемлекеттік саясат.

Біздің еліміздің егулер күнтізбесі ДДҰ-ның ұсынымдарына сәйкес келеді және дамыған елдердің (Австрия, Израиль, Бельгия, Германия, Түркия, Жапония) иммундау кестелеріне ұқсас және кейбір инфекцияларға қарсы вакцинациялаудың болмауымен (ротавирусты инфекция, желшешек, жапон энцефалиті және басқалары) ерекшеленеді.

Әрбір елде өзінің бекітілген профилактикалық егулер күнтізбесі бар. Елдегі өмір сүру деңгейі неғұрлым жоғары болған сайын, қарсы егулер жүргізілетін инфекциялық аурулар тізбесі соғұрлым кең.

Қазақстан Республикасының Ұлттық профилактикалық егулер күнтізбесі Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымдарына сәйкес келеді, көптеген дамыған елдер, соның ішінде батыс елдерінің (Австрия, Израиль, Бельгия, Ұлыбритания, Германия, Түркия, Жапония) иммундау кестелеріне ұқсас.

Қазақстан Республикасында Ұлттық егу күнтізбесі шеңберінде вакцинациялау тегін жүргізіледі.

Кейбір елдер профилактикалық егулер болмаса елге кіруге тыйым салады. АҚШ, Англияның оқу орындарында оқу үшін барлық профилактикалық егулердің болуы талап етіледі.

Сауд Арабиясына кіру үшін менингококк инфекциясына қарсы вакцинациялау талап етіледі, Бразилияға, Боливияға, Колумбияға, Кенияға және африкалық континенттің басқа да елдеріне барғанда сары қызбаға қарсы вакцинациялаудың болуы талап етіледі.

Біздің елде вакцинациялау 60 жыл бойы сәтті жүргізілуде және ол ауыр түрде өтетін, асқынулары бар, өлім-жітімге апаратын, алдымен балаларды зақымдайтын ауруларға қарсы бағытталған.

Дифтерия, ешбір басқа инфекция сияқты емес, жүрек бұлшық еті, тыныс алу бұлшық еті мен диафрагма параличі, жұмсақ таңдай, бет, мойын, дене және аяқ-қол бұлшық еттерінің параличі сияқты көптеген асқынулар туғызады. Бұл инфекция кезінде өлім-жітім жоғары – ауру адамдардың 10-нан 20%-ға дейіні қайтыс болады.

Эпидемиялық паротитпен ауырғаннан кейін бедеулік, менингит, кереңдік, қызылшадан кейін – өкпенің, мидың қабынуы, В гепатитінен кейін - бауыр циррозы, гепатокарцинома (бауыр обыры) секілді ауыр асқынулар пайда болуы мүмкін.

Осыған байланысты, вакцинациялаудан бас тартқандарға инфекциялар мен оның асқынулары қауіп төндіреді.

2017 жылғы 9 айда республикада профилактикалық егулерден 12274 бас тарту тіркелді, 2016 жылмен салыстырғанда 32,8 % (8239) өсуі байқалды.

Бас тартудың негізгі себептері жеке басының көзқарасы - 46,7% және діни нанымдар - 40%, вакцинаға сенбеушілік 8,3%, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы теріс ақпарат (интернет-ресурстар, баспасөз, теледидар арқылы) 4,9%  вакцинациялаудан бас тартқан.

Вакцинаға қарсы шығатын топтар вакцинациялаудан бас тартудың негізгі себебі болып табылады деп саналады. Вакциналар аутизмге апармайтынын дәлелдейтін соңғы зерттеулердің (оның ішінде вакцинаға қарсы шығатын топтардың өзімен қаржыландырылған) қорытындыларына қарамастан, өз балаларына, олардың өмірін сақтап қала алатын, ол пайдасынан зияны артық деп қателесетін,  вакцинаны енгізуден бас тартатын көп адамдар қала береді.

Соңғы жылдары БАҚ-та вакцинациялауды жүргізу БЦП-ның дамуымен байланысты ма деген сұрақ жиі туындайды. БЦП бар балалардың медициналық мәліметтерін талдау кезінде пре- және перинаталды кезеңде және  40-50 % жағдайда интранаталды кезеңде  патология  орын алғаны анықталды.

Балаларды нейрорадиологиялық тәсілмен зерттеу церебралды параличтер жатыр ішілік кезеңдегі орталық нерв жүйесінің дамуының туа біткен аномалиясы нәтижесі екенін көрсетті.

БЦП бар балаларды вакцинациялау жүргізілген, алайда, БЦП-ның даму тәуекелінің патогенетикалық факторы болып табылмайды. БЦП-ның клиникалық көріністерінің дамуы және вакцинациялау уақыт бойынша  сәйкес келген жағдай болып табылады. Балалар мүгедектігінің дамуы мен вакцинациялау мәселесі жөніндегі халықаралық зерттеулер олардың өзара байланысының жоқтығын көрсетті.

Қазақстанда профилактикалық егуден бас тартқан адамдар арасында вакцинамен басқарылатын инфекциялардың тіркеле бастауы  алаңдатады.

2016 жылы бас тартулардың ішінде 1 жасқа дейінгі балалар арасында көкжөтелдің 10 жағдайы тіркелген.

Соңғы уақытта жануарлар тістеген кезде де вакцинациялаудан бас тарту үрдісі байқалады. Мысалы, ит тістеген Ақтөбе облысынан бір науқас профилактикалық вакцинациялаудың толық курсынан бас тарту нәтижесінде қайтыс болған («Құтыру, асқыну сатысы»).

Профилактикалық егулерден бас тарту бүкіл әлемде де өзекті. 2017 жылдың басынан бастап еуропалық өңір елдерінде қызылшамен сырқаттанудың эпидемиялық көтерілуі байқалады. Ең көп жағдай Румынияда және Италияда тіркелген. Барлығы әлемдегі 14 елде (Австрия, Бельгия, Болгария, Венгрия, Германия, Исландия, Испания, Италия, Португалия, Румыния, Чехия, Швейцария, Швеция, Франция) тіркелген. Бұл ретте ДДҰ 35 өліммен аяқталған 7000 қызылшаны жұқтыру жағдайын хабарлады.  Қызылшамен сырқаттанудың осы өсуі халықты вакцинациялаумен төмен қамту, бірқатар жылдар бойы вакцинациялаудан бас тартудың нәтижесінде иммунды емес адамдардың жинақталуының салдары.

Құрметті ата-аналар! Инфекциялық аурулардың қаншалықты қауіпті екендігі және олардың алдын алуға болатынын түсінікті деген үміттеміз. Сіздің балаңыздың денсаулығы Сіздің қолыңызда. Өз балаңызға егулерді уақытында алуға және еліміздің сау азаматы болып өсуге көмектесіңіз.